UPS Sistemlerinde Ömürlü Malzemelerin Önemi

UPS (Kesintisiz Güç Kaynağı) sistemlerinde zamanla performans kaybı yaşayan ömürlü malzemelerin önemi, değişim aralıkları ve bakım önerileri ile birlikte örnek bir yıllık bakım takvimi ele alınmaktadır.

Ömürlü malzemeler, zamanla performansını kaybeden ve belirli sürelerde mutlaka değiştirilmesi gereken kritik bileşenlerdir. Bu malzemelerin düzenli aralıklarla değiştirilmemesi, UPS’in güvenilirliğini ve performansını ciddi şekilde etkileyebilir.

Aşağıda UPS sistemlerinde en yaygın ömürlü malzemeler ve değişim aralıklarıyla birlikte açıklamaları yer almaktadır.

1. Aküler / Bataryalar

Ömrü: Genellikle 3–5 yıl (VRLA kurşun-asit bataryalar için), bazı endüstriyel bataryalarda 7-10 yıla kadar çıkabilir.
Neden Değiştirilmeli?

Zamanla kapasite kaybı yaşanır.
İç direnç artar, bu da ani yüklenmelerde bataryanın yetersiz kalmasına neden olur.
Aşırı ısınma, şişme ve sıvı kaybı olabilir.

Bakım Notu: Minimum yıllık olarak test edilmeli, 3. yıldan itibaren daha sık kontrol edilmelidir.

2. DC Kondansatörleri (Ara Devre Kondansatörleri)

Ömrü: 5–7 yıl (kalitesine, sıcaklığa ve kullanım yoğunluğuna bağlı olarak değişir)
Neden Değiştirilmeli?

Zamanla kapasiteleri düşer, bu da voltaj regülasyonunu olumsuz etkiler.
Şişme, sızıntı veya patlama riski oluşabilir.

Bakım Notu: 5. yıldan sonra kapasite ölçümleri yapılmalı, değerler limitin altına düştüğünde değiştirilmeli.

3. AC Giriş / Çıkış Kondansatörleri

Ömrü: 5–7 yıl
Neden Değiştirilmeli?

Güç faktörünü etkiler, verimsiz çalışmaya neden olur.
Şebeke ile UPS arasındaki harmonikleri kötü etkileyebilir.

Bakım Notu: Termal kamera ile sıcaklık kontrolü yapılmalı, değerler izlenmeli.

4. Fanlar (Soğutma Sistemleri)

Ömrü: 3–5 yıl (sürekli çalışan fanlar için)
Neden Değiştirilmeli?

Yıpranma, rulman bozulması veya tozlanma nedeniyle performans düşer.
Yetersiz soğutma UPS’in aşırı ısınmasına ve bileşen arızalarına neden olur.

Bakım Notu: Yıllık temizlik yapılmalı, sesli veya düzensiz çalışan fanlar hemen değiştirilmelidir.

5. Sigortalar / Devre Kesiciler

Ömrü: Arıza durumuna bağlı; kullanım ömrü dolmasa da periyodik kontrol gerektirir.
Neden Değiştirilmeli?

Aşırı yüklenme sonrası arızalanabilir.
Zamanla kontak yüzeylerinde oksidasyon olabilir.

Bakım Notu: Yılda en az bir kez test edilmeli, termal kamera ile aşırı ısınma kontrolü yapılmalı.

6. Röle ve Kontaktörler

Ömrü: 5–10 yıl (çalışma sıklığına bağlı)
Neden Değiştirilmeli?

Mekanik parçalar zamanla yıpranır.
Kontaklar aşınabilir, kıvılcım nedeniyle temas hataları oluşabilir.
Kontaktör manyetik bobini arızalana bilir. (Kontaktör sağlamlık/iletkenlik kontrolü)

Bakım Notu: Çalışma çevrim sayısı / süresi (Cycle Time) izlenmeli, kontaklar & kontaktörler düzenli kontrol edilmeli.

7. Hava/Fan Filtreleri (IP54)

Ömrü: 6 ay – 1 yıl (ortamın toz durumuna bağlı)
Neden Değiştirilmeli?

Tıkanan filtreler hava akışını engeller, soğutma verimini düşürür.

Bakım Notu: Her 3 ayda bir kontrol, yılda en az bir kez değişim/temizlik önerilir.

8. LCD / Gösterge Panelleri ve Butonlar

Ömrü: 5–10 yıl
Neden Değiştirilmeli?

Görüntü kaybı, tuş basma problemleri oluşabilir.

Bakım Notu: Görsel kontrol yapılmalı, tepki süresi ve netliği izlenmeli.

UPS Sistemlerinde Ömürlü Parça Değişimi İçin Genel Öneriler:

Yedekli Sistemlerde Planlı Değişim yapılarak sistem kesintisi önlenebilir.
Bakım ve test kayıtları düzenli tutulmalı.
Termal kamera ile yılda en az bir kez sıcaklık analizi yapılmalı.
Yetkili servis ekipleri tarafından yapılmalı.

Bakım/Değişim Takvimi:

Orta ölçekli bir online UPS sistemi (Örn; 10-40 kVA arası) için örnek bir bakım ve ömürlü parça değişim takvimi görebilirsiniz.

Bu takvim genel kullanım koşullarına göre hazırlanmıştır; daha tozlu, sıcak veya nemli ortamlarda süreler daha da kısalabilir. Bu planı yıllık döngü şeklinde düşünebilirsiniz.

UPS Bakım ve Ömürlü Parça Değişim Takvimi (Yıllık Plan)

Aylık Bakım

UPS ekranı, alarm, LED ve kontrol panellerinin çalışması kontrol edilir.
Giriş/çıkış voltajları ve frekans ölçülür.
Batarya sıcaklığı ve voltajları gözlemlenir (uzaktan izleme varsa yazılımdan da takip edilir).
Çalışma ortamı (sıcaklık, nem, temizlik) kontrol edilir.

Üç Aylık Bakım

Varsa Hava/Fan (IP54) filtreleri kontrol edilir, gerekiyorsa temizlenir veya değiştirilir.
Fanların sesli çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.
Toz birikintileri için genel dış temizlik yapılır.

Altı Aylık Bakım

Tüm bağlantı vidaları ve terminallerin sıkılığı kontrol edilir.
Batarya hücreleri ayrı ayrı ölçülür (voltaj, iç direnç).
Termal kamera ile sıcaklık kontrolü (fan, konnektörler, kablo başları).
UPS yazılımından geçmiş alarmlar ve olaylar incelenir.

Yıllık Ağır Bakım (Her Yıl)

UPS’in iç kısmı toz ve kirden arındırılır (gerekirse basınçlı hava ile).
Batarya kapasite testi yapılır (Yük bankası, aktif çıkış yükü ile / UPS Akü Test Modu Aktif)
Fanlar temizlenir, gerekirse değiştirilir.
DC kondansatörlerin kapasitans (LCR metre ile) ölçümleri yapılır.
Röle ve kontaktörler görsel ve işlevsel olarak kontrol edilir.
AC çıkış filtreleri ve sigortalar gözden geçirilir.

Yıllık Ağır Bakım (Her Yıl)

Batarya değişimi planlanmalıdır (VRLA batarya için).
DC kondansatör test sonuçlarına göre değişim kararı verilir.
Röle/kontaktör ömrü gözden geçirilir, gerekirse değişim yapılır.
Yazılım/firmware güncellemesi yapılır (Revizyon var ise).

5 Yılda Bir

DC kondansatörler standart olarak değiştirilmelidir (ölçüm iyi çıksa bile).
Fanlar mutlaka değiştirilmelidir (rulman ömrü dolmuş olur).
AC giriş/çıkış kondansatörleri duruma göre değiştirilir.
UPS sistem konfigürasyonu gözden geçirilir, yük artışı varsa yükseltme/kapasite arttırımı planı yapılır.

7–10 Yılda Bir

Tam batarya grubu değişimi (eğer uzun ömürlü endüstriyel batarya kullanılıyorsa).
Röle, kontaktör, devre kesiciler değiştirilir.
UPS sisteminde büyük revizyon veya yenileme planlanır.

Ekstra Tavsiyeler:

Bakım raporları ve test sonuçları düzenli arşivlenmeli.
Eğer izleme sistemi varsa uzaktan takip aktif olmalı.
Tüm ağır bakım ve parça değişimleri yetkili teknik personel tarafından yapılmalı.
UPS paralel çalışıyorsa yük paylaşımı da her bakımda test edilmelidir.